به گزارش آی‌فیلم۲، امروز، برابر با دهم نوامبر، سالگرد برگزاری نخستين جشنواره اوشی پلو در شهر دوشنبه است؛ رويدادی که در سال 2018 با شور و شوق هزاران تن از دوستداران اين غذای ملی تاجيکستان برگزار شد و به نماد وحدت، مهمان نوازی و غرور فرهنگی مردم اين سرزمين مبدل گرديد.
اوشی پلو تنها يک خوراک نيست، بل روايت يک فرهنگ است؛ فرهنگی که در آن دست بخشش، گردهم آيی و عطر برنج داغ با هم آميخته است. اين غذا در خانه های تاجيکی همان جايگاهی را دارد که قابلی پلو در افغانستان يا چلوکباب در ايران دارد؛ يعنی خوراکی که نه تنها شکم را، بل دل را نيز سير می سازد.
در سالگرد برگزاری جشنواره اوشی پلو، رسانه ما نگاه تازه ای می اندازد به تاريخچه، شيوه پخت و ارزش فرهنگی اين غذا تا نشان دهد چگونه يک ديگ پلو می تواند پيام آور دوستی و همزبانی باشد.
آشنايی با اوشی پلو
«اوشی پلو» یا «آش پلو» يکی از غذاهای نامدار مردم تاجيکستان است که از ترکيب برنج، گوشت گوسفند يا گوساله، هويج، پياز، روغن يا کره و ادويه های خوش عطر چون زعفران، زيره و فلفل تهيه می شود. گاهی برای زيبايی و شيرينی بيشتر، کشمش و خلال بادام هم می افزايند.
در ميان تاجيک ها گفته معروفی هست که می گويد: «اوش نداشتی، آشنايی هم نداری»؛ اشاره ای که نشان می دهد اين غذا تنها برای رفع گرسنگی نيست، بلکه برای گرم ساختن رابطه ها و حفظ دوستی ها پخته می شود. برای مردم افغانستان و ايران نيز اين پلو آشناست، چون از يک ريشه برخاسته و تنها در چاشنی و سبک پخت اندکی تفاوت دارد.
ارزش فرهنگی و اجتماعی
در تاجيکستان اوشی پلو از ديرباز در محافل عروسی، میهمانی ها و جشن های ملی جایگاه ويژه ای داشته است. باور عمومی اين است که ديگ اوشی پلو بايد با نيت پاک و دل خوش پخته شود تا برکت در خانه افزون گردد.
چند سال پيش دولت تاجيکستان اوشی پلو را به عنوان ميراث فرهنگی ناملموس معرفی کرد. اين اقدام نشان می دهد که برای تاجيک ها اوشی پلو همان اندازه ارزش دارد که برای افغان ها قابلی پلو يا برای ايرانی ها فسنجان و قرمه سبزی. در قریه ها و شهرها، وقتی ميان مردم کدورت پيش می آمد، بزرگان با پختن يک ديگ اوشی پلو دوباره دل ها را نرم می کردند و آشتي می آوردند.
طرز پخت اوشی پلو
برای پخت اين غذای خوشبو نخست مواد را آماده کنيد:
برنج دانه بلند سه پيمانه، گوشت گوسفند يا گوساله نيم تا سه چهارم کيلو، هويج خلال شده سه تا چهار عدد، پياز دو تا سه عدد، چند حبه سير، روغن يا کره دویست تا سيصد گرام، زعفران دم کرده، نمک، مُرچ(فلفل)، زيره، کشمش و بادام برای زينت.
در گام نخست پياز را خرد کنيد و در روغن داغ بريزيد تا طلايی شود. سپس گوشت را اضافه کنيد و با پياز تفت دهيد تا رنگش بگردد. آنگاه هويج را بريزيد و با گوشت يکدست سازيد. در اين هنگام نمک، مُرچ، زيره، سير و زعفران را اضافه کنيد تا عطرشان بلند شود.
بعد از سرخ شدن مواد يک پيمانه آب گرم بريزيد و بگذاريد گوشت با حرارت ملايم بپزد تا آبش کم گردد. برنج را پيشتر شسته و در آب نمک تر کنيد تا اندکی نرم شود. سپس آن را در آب جوش بريزيد و تا نيم پز شدن بجوشانيد.
برای دم کردن ته دیگ را با کمی روغن چرب کنيد. در تاجيکستان معمول است که نان نازک يا کچالو(سيب زمينی) را به عنوان ته ديگ بگذارند. آنگاه لايه ای از برنج بريزيد، رویش مايه گوشت و هويج را بريزيد و باز برنج، تا همه مواد تمام شود. در آخر زعفران دم کرده را روی برنج بريزيد، در دیگ را ببنديد و بگذاريد با حرارت ملايم حدود يک ساعت دم بکشد.
وقتی دم کشيد دیگ را از روی آتش برداريد اندکی بگذاريد بخار فرو نشيند سپس آن را در قوری(ديس) بکشيد و رویش را با کشمش، بادام و سبزی تازه بياراييد. در کنار آن دوغ سرد يا سالاد تازه بهترين همراه است.
برخی خانواده ها اندکی گرد غوره يا ليموی خشک کوبيده نيز می افزايند تا مزه ای ترش و خوش پيدا کند. راز خوش طعمی اوشی پلو در سه چيز است: صبر در دم کردن، روغن خوب و دل خوش آشپز.
جشنواره و حال و هوای مردم
در چنين روزی در سال 2018 شهر دوشنبه ميزبان نخستين جشنواره ملی اوشی پلو بود. در آن روز بيش از دو صد آشپز از گوشه و کنار تاجيکستان گرد هم آمده بودند تا هنر خود را نشان دهند. در ميدان اصلی شهر ديگی غول آسا برپا شد که در آن بيش از يک هزار کیلوگرام برنج پخته شد و هزاران نفر از آن خوراک گرفتند.
اين جشن تنها مسابقه نبود بلکه مجلسی از رنگ، موسيقی و خنده بود. گروه های موسيقی سنتی نغمه می نواختند بوی پلو در هوا می پيچيد و مردم با چهره های خندان گرد ديگ ها جمع شده بودند. بخشی از آن پلو نيز به خانه های يتيمان و سالمندان فرستاده شد تا جشن طعم انساندوستی هم داشته باشد.
آن روز اوشی پلو ديگر يک غذا نبود؛ ديگی بود که مردم را گرد هم آورد و يادآور شد که حتی از يک دانه برنج هم می توان پلي ساخت ميان دل ها.
جمع بندی
برای مردم افغانستان، ايران و تاجيکستان اوشی پلو نشانه زبان و ذائقه مشترک است؛ غذايی که از دل تاريخ برخاسته و هنوز در سفره های ما زنده است. امروز که سالگرد نخستين جشنواره اوشی پلو را گرامی می داريم در حقيقت از يک فرهنگ مشترک سخن می گوييم؛ فرهنگی که در آن هر دانه برنج بوی دوستی می دهد و هر ديگ پيام همدلی است. در این گزارش، ویدئویی هم از طریقه پخت این غذا به شما بینندگان پیشکش می شود.
اگر امروز در خانه ديگ اوشی پلو بپزيد و با خانواده بر سر يک سفره بنشينيد، در حقيقت شما هم در همان جشن شرکت کرده ايد؛ جشنی که هر روز می تواند در دل ما برگزار شود.
